από τον Κωλέττη στον Ζάππα

ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΩΛΕΤΤΗ ΣΤΟΝ ΖΑΠΠΑ και τους ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της αστικής τάξης της εποχής είναι ο Έλληνας πολιτικός Ιωάννης Κωλέττης. Κατάγεται από τον τόπο των Ευεργετών, την Ήπειρο και επηρέασε την Ελλάδα και στην έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης αλλά και στα πρώτα χρόνια της Απελευθέρωσης. Ασχολήθηκε με το εμπόριο πριν επιδοθεί σε λαμπρές σπουδές. Επηρεάστηκε σημαντικά από την Γαλλική Επανάσταση και με έντονα τα ίχνη του Γαλλικού και Ευρωπαϊκού πολιτισμού κατάφερε να καταλάβει υψηλότατες θέσεις όπως και αυτή του Πρωθυπουργού την οποία διατήρησε από το 1844 και μέχρι το θάνατό του. To όνομα του Ιωάννη Κωλέττης συνδέθηκε επίσης και με μία πρώτη προσπάθεια θεσμικής κατοχύρωσης της αναβίωσης των Αγώνων κατά το πρότυπο εκείνων που τελούνταν στην Αρχαιότητα (Νεμεακοί, Ισθμιαικοί κ.α.). Το πρότυπο σχέδιο Διατάγματος, το οποίο συντάχθηκε στις αρχές του 1835 και φυλάσσεται στα Γενικά Αρχεία του ελληνικού κράτους, αποτελεί παρακαταθήκη και περιουσία του παγκόσμιου πολιτισμού.

Στην πρόταση αυτή ο Ι. Κωλέττης τονίζει οτι με την αναβίωση των Αγώνων θα ανανεωθεί η αρχαία δόξα, θα καθιερωθούν θεσμοί που ανταποκρίνονται στους πόθους της λόγιας τάξης, και η Ελλάδα, η νεοσυσταθείσα τότε Ελλάδα θα κερδίσει διεθνή ακτινοβολία. Τονίζει πως οι Αγώνες θα πρέπει να πραγματοποιούνται κάθε τέσσερα χρόνια σε τέσσερις διαφορετικές πόλεις τις οποίες και επιλέγει με βάσει ιστορικά κριτήρια, και καταγράφει τον πλούτο ως σημαντικό παράγοντα της μεγαλοπρέπειας των Αρχαίων Αγώνων. Επίσης στο πρότυπο σχέδιο προτείνει τη μείωση των δασμών και των τελών για την ανάπτυξη του εμπορίου στις πόλεις διεξαγωγής των Αγώνων, προβλέπει την ανέγερση σταδίων και ιπποδρομιών και επισημαίνει τη σημασία τους τόσο για το εσωτερικό όσο και για το εξωτερικό. Η πρόταση του Κωλέττη δεν είχε την αναμενόμενη αποδοχή τουλάχιστον οι προτάσεις που αφορούσαν την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Δύο χρόνια αργότερα, και συγκεκριμένα το 1837, με μία εντυπωσιακή κίνηση, το Ελληνικό Κράτος εντάσσει τη διεξαγωγή δημοσίων αγώνων σε ένα Βασιλικό Διάταγμα που αφορούσε στη σύσταση Επιτροπής επί της εμψυχώσεως της εθνικής βιομηχανίας. Η εν λόγω νομοθετική ρύθμιση θα παραμείνει στην επικαιρότητα μέχρι και τις αρχές του δευτέρου μισού του 19ου αι., αφού χρησιμοποιήθηκε και για τη διοργάνωση των Ζάππειων Ολυμπιάδων.

Η παρέμβαση του υπερήφανου Έλληνα Ευάγγελου Ζάππα υπήρξε σημαντικότατη για την υλοποίηση του οράματος της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων. Την ίδια στιγμή, οι Ζάππειες Ολυμπιάδες υπήρξαν η δυναμικότερη έκφραση της αγωνιώδους προσπάθειας για ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Όταν ο ακούραστος Ηπειρώτης αγωνιστής εξέφρασε την επιθυμία του να αναβιώσουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, το ελληνικό κράτος μέσω του πολιτικού και διπλωμάτη Α.Ρ. Ραγκαβή, τότε υπουργού, άδραξε την ευκαιρία να εκμεταλλευθεί την πρότασή του, προσαρμόζοντας τα δεδομένα της στην σύγχρονη πραγματικότητα ή κατ'άλλους, στην ανάγκη που υπήρχε για την ανάπτυξη ενός θεσμού εμποροβιομηχανικής και γεωργικής έκθεσης.

Το σίγουρο είναι οτι τα κίνητρα του Ζάππα απηχούν την επιρροή του Μεγαλοιδεατισμού ο οποίος την εποχή που ωρίμασαν οι προτάσεις βρίσκονταν ακόμα στην επικαιρότητα. Σχετικά με τη στάση του Ελληνικού κράτους, θα πρέπει να αναφερθεί πως υπήρξε σαφής, όταν το σχέδιο του Ζάππα εντάχθηκε πλήρως στο νομοθετικό πλαίσιο που είχε διαμορφώσει στις αρχές του 1837 - το Διάταγμα Περί συστάσεως δωδεκαμελούς επιτροπής υπό το όνομα επιτροπή επί της εμψυχώσεως της εθνικής βιομηχανίας. Παρά το γεγνός οτι οι Ζάππειες Ολυμπιάδες δεν μπόρεσαν να εξελιχθούν σε αθλητικές διοργανώσεις με εμβέλεια εκτός των ελληνικών συνόρων, αποτέλεσαν όμως παρακαταθήκη εμπειρίας για την πραγματοποίηση των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων του 1896.

ΣΚΙΑΔΑΣ Ε. (Συνεχίζεται)